Nga Eli Zaretski*
President i SHBA i quan meksikanët përdhunues, dhe mbështetja ndaj tij nuk e ndien aspak. Armët luftarake përdoren rregullisht për të zgjidhur mosmarrëveshjet në vendin e punës, ndërsa mbështetja për kontrollin e tyre është ende e vakët. Ishujt Marshall dhe Maldive po zhduken nën det, ndërsa udhëheqësit botërorë nuk arrijnë dot të ndalojnë ngrohjen globale.
Forcat mendore irracionale, janë duke luajtur një rol jashtë kapacitetit të tyre, mbi jetën tonë politike dhe shoqërore. Por cilat janë këto forca dhe si mund të kuptohen? Në shekullin XX-të, njerëzit u përpoqën shumë për të kuptuar rolin e të paarsyeshmes në çështjet njerëzore, të shndërruar në një variant të mendimit frojdian, por të dallueshme nga psikoterapia, që unë e quaj “Frojdizëm politik”.
Ndodhi kështu sidomos me progresistët që u përballën me racizmin, fashizmin, luftën, seksizmin dhe homofobinë. Mendoni për shembull për Ueb Dy Bya. Afro-amerikani i parë që fitoi një doktoraturë në Harvard, dhe themelues i Këshillit Kombëtar të zezakëve në SHBA, Dy Bya e filloi karrierën e tij duke supozuar se “problemi i zezakëve ishte një çështje e hulumtimit sistematik dhe mirëkuptimit inteligjent”.
Më pas, ndërsa jepte mësim në Universitetin e Atlantas, ai qe dëshmitar e linçimit të një zezaku në një dyqan ushqimor. I tronditur, Dy Bua kuptoi se “në luftën kundër paragjykimeve raciale, ne nuk u përballëm thjesht me vendosmërinë racionale dhe të vetëdijshme të popullit të bardhë për të na shtypur; por me komplekset e një kohe të gjatë, që tashmë qenë ngulitur në masë të madhe, tek zakonet e pavetëdijshme, si edhe nga një shtysë irracionale”.
Duke rishqyrtuar pikëpamjet e tij të mëparshme, Dy Bya arriti në përfundimin se nuk kishte qenë “mjaftueshëm frojdian për të kuptuar, se sa pak veprimi njerëzor është i bazuar tek arsyeja”. Kini parasysh ndërkaq traditën e mendimtarëve, që u tërhoqën nga mendimi frojdian, për të kuptuar shkaqet e luftës. Gjatë Luftës së Parë Botërore, Frojdi shpjegoi dukurinë e tronditjes nga predhat (tanimë e njohur si çrregullimi i stresit post-traumatik) në rastin e meshkujve, të “mohimit mbrojtës të cënueshmërisë”, dhe “preferencës së tyre për rolin aktiv”.
Më vonë, pasuesit e Melani Kleinit, e shpjeguan Luftën e Dytë Botërore në kuadër të kompleksit të “Mynihut”, “paaftësisë së djalit për të luftuar, për nënën dhe vendin”. Kohët e fundit, për të shpjeguar reagimin irracional të SHBA-së ndaj sulmeve të 11 Shtatorit, pra pushtimin e Irakut, Xhudit Batler bën përgjegjës plagët narcistike që iu hapën Amerikës nga sulmi, por dhe paaftësinë e amerikanëve për ta mbyllur atë plagë përmes zisë, kujtesës kolektive, dhe hapjes ndaj pjesës tjetër të botës.
