Ashtu si shkruaja në një editorial, nuk do të duheshin më shumë se tri ditë që të shpërndahej tymi i marrëveshjes, për të kuptuar se manovra e Ramës, ndoshta më e pazakonshmja e këtyre 26 vjetëve pluralizëm, ka brenda saj edhe qëllime të pazakonshme.

I habituri më i madh u duk Berisha. Në ditën e parë e quajti marrëveshje historike. Në ditën e dytë, e forcon këtë ide, kur me një kënaqësi të dukshme duket sikur mbron Ramën në parlament, kur ky fundit debaton me Blushin. Pas kësaj vjen tërheqja po e Berishës. Thekson se Rama e bëri këtë marrëveshje për të shpëtuar. Ai mori barkën dhe doii i pari në breg për të mos u mbytur vetë… Por pas gjithë këtyre thënieve e kundërthënieve, Berisha thekson më në fund: Unë nuk do ta kisha bërë kurrë këtë marrëveshje.
Dhe natyrisht, nuk do ta kishte bërë, nëse i referohesh sjelles së tij këto njëzet e gjashtë vjet, kur në situata si ajo e 97-s, me të shpëtuar nga vështirësitë, fillonte lojën e tij të njohur.
Berisha nuk mund të mos e fshehë kënaqësinë. Partia Demokratike, që shpesh e kam theksuar se pas 2009-s ka filluar procesin e pandalshëm të tatëpjetës dhe me “aktin e çadrës” thuajse shpalli vetëvrasjen e plotë, papritur shpëtoi. Po jo vetëm kaq. Ajo tanimë, kur duket se rrugët e PS-së dhe LSI-së ndahen përfundimisht, jo vetëm mund të marrë frymë lirisht, por edhe mund të ëndërrojë të bëhet parti e parë në përplasjen e zgjedhjeve që po afrojnë.
E habitura e dytë e madhe, duket LSI-ja. Por ndryshe nga Berisha, ajo kaloi nga faza e murmurimës së pakënaqësisë, në atë pozitën e moskokëçarësit që megjithatë nuk i kursen thumbat. Po nuk është e vështirë të shohësh se është më e tronditura nga zhvillimi i ngjarjeve.
Në një plan të thjeshtë, duket se LSI ishte më e favorizuara nga zhvillimi i ngjarjeve dhe agonia e çadrës. E sigurt se Rama, sido që të sillej, do të ishte përsëri nën mëshirën e saj, ajo nuk u ngut të kërkonte aleancë paraprake me Ramën, që sipas po këtij të fundit, ia kërkonte prej tetorit të vitit të kaluar. LSI mbase ishte brenda taktikës së saj dhe manovrat bazoheshin në një realitet të thjeshtë. Ajo do t’ia jepte përkrahjen Ramës në momentin kur ai të ishte sa më i dobët nga ngjarjet, që duket se çadra ia shtonte pa pushim. Dukej se kohë të arta po vinin për herë të tretë për të. E para ishte ajo e vitit 2011, kur LSI, për hir të aleancës me PD-në në 2009-n, i dyfishoi numrat e votave duke kandiduar me ndihmën e kësaj të fundit në disa qytete të mëdha. E po në manovër të ngjashme, kësaj radhe në aleancë me PS-në në zgjedhjet e 2013, i trefishoi këto vota duke i çuar në 180 000.
Mud të thuash se Rama ishte në rrethim të dyfishtë apo trefishtë. Në njërën anë ishte kërcënimi i paprecedentë i PD-së, që nuk do të hynte në zgjedhje. Në anën tjetër ishte LSI, që fërkonte duart nga kriza dhe shihte sa do të ishin fitimet konkrete, sido që të zgjidhej kjo krizë… Rama gjendej edhe në një rrethim të komunitetit ndërkombëtar, i cili, megjithëse në mënyrë zyrtare e përkrahte, duke pohuar se do t’i njihte zgjedhjet edhe pa PD-në, natyrisht i trembej një destabilizimi të nesërm që nuk i interesonte për shkak të ngjarjeve në rajon, ku Shqipëria realisht luan rol të madh. E kjo thjesht për shqiptarët që gjenden në tri shtetet përreth.
Manovra e Ramës, që për mua do të mbetet gjatë në mendjet e atyre që nesër do ta shkruajnë në mënyrë të ftohtë këtë histori, dukej si më e pamundura. Mund t’i referohesha në histori, pavarësisht përmasave të personazheve, Napoleonit, kur në fushatën e Italisë, në kohën që austriakët e mundur prej tij arratiseshin nga sytë-këmbët, ai papritur u lypte paqen…
Krahasimi me këtë shembull të fundit ka vlerë nëse shohim të përbashkëtat e betejës. Napoleoni kërkonte paqe se e dinte që lufta e gjatë ishte e pamundur të fitohej, nisur nga fuqitë e pakta numerike që kishte në dorë… Dhe situata e Ramës ishte e ngjashme në një plan. Atij mund t’i njiheshin rezultatet nga Evropa… Po me një LSI në krah, që nuk rreshte së zbuluari mundësinë për t’i marrë copë pas cope, me një ekonomi që gjithsesi është e dobët dhe e gërryer nga korrupsioni dhe me një kërkesë për të hyrë në Evropë, që realisht, nëse ngjarjet zhvilloheshin kështu, bëhej gjithnjë e më e largët… ishte një situatë e keqe…
Për të mos rënë në presën e kritikës për njëanësi të analizës, po i referohem së pari njërit prej mjeshtrave të mëdhenj të politikës, i cili mbetet i përjetshëm, veçanërisht kur ngjarjet zhvillohen në vende me karakteristika gati feudale, siç është edhe ky i yni.
Nëse do t’i referoheshim Makiavelit apo frymës së tij, manovra përkon me frazën legjendare “Në ditën e fitores duhet të armatosësh të mundurit”.
Pikërisht këtë bëri Rama dhe e bëri me qetësi të plotë. Nën një frazë që mbulon mbase edhe cinizëm, ai e zgjeroi paketën McAllister dyfish apo trefish duke theksuar se nuk e përtypte dot në formën që iu dha në tavolinë.

Lëvizja e Ramës rigjallëroi PD-në dhe e rifuti edhe njëherë në binarët e betejës reale. Për teoritë konspirative ai ka bërë pakt me Bashën dhe në këtë pakt ai duket se do të vazhdojë të bashkëqeverisë me të, të paktën në një periudhë të shkurtër. Nëse është kështu, do t’i mjaftonte të ishte forcë e parë dhe të siguronte një bashkëqeverisje të qetë, ku do t’i ngelej të ndante qeverinë jo me LSI-në, por me PD-në.
Ata që e lëvdojnë një manovër të tillë, do të kujtohen për manovra analoge si marrëveshje e tipit gjerman etj., etj.
Në një shprehje cinike që i shkon vendit tonë, i cili nuk mund të krahasohet ende për një kohë të gjatë me Evropën, mund të thoshim: Rama po ndërron, ashtu si korrierët e vjetër, kuajt në stacionin e radhës. A mundet ta bënte këtë? Thënë thatë, tani që bastionet ideologjike kanë kohë që kanë rënë dhe LSI e provoi e para këtë gjë me PD-në, ai mund ta bënte. Bile me një favor më të madh. Loja e përbashkët zhvillohet realisht mes dy kampeve të ndryshme dhe nuk mban brenda urrejtjen brenda llojit, që është më e tmerrshmja nga gjithë llojet e urrejtjeve.
Baza e llogaritjeve konkrete edhe nëse nuk ekziston marrëveshje konkrete PS-PD, pas zgjedhjeve është e thjeshtë. LSI do të duhet të rikthejë numrin e votave që ka marrë nga 2009, e këtej herë në kurriz të PS-së, e herë në atë të PD-së për shkak të aleancave hibride.
Dhe në rastin kur në luftë do të rreshtoheshin vetëm PS e PD, unë besoj, ndryshe nga shumë të tjerë, se LSI do të shkojë me shumicë në vatrën e saj nga dhe ka ardhur.
Po dhe PD e karikuar në maksimum do t’i kërkojë po votat e dhëna andej-këtej nga LSI në momentet e aleancës…
Edhe asaj, po ashtu, i intereson që marrëveshjen ta bëjë me pjesën e madhe, që të mos gjendet në vështirësira analoge me ato të Ramës tani, apo që i kishte provuar vetë dikur. Në një marrëveshje në dritë të diellit, ajo hyn përsëri me forcat e saj në luftë, duke mos qenë në asnjë rast humbëse.
Po për t’iu kthyer titullit të artikullit…
Rama është i qartë në llogaritë e tij. Ai së pari beson se PS është forcë e parë dhe bashkëqeverisja me PD-në e ndihmon së pari të hapë negociatat me Evropën. Së dyti, për të thelluar Reformën territoriale dhe atë Kushtetuese. Do të mjaftonin këto të dyja që t’i siguronin një vend në histori. Kjo sepse, ndryshe nga Hoxha apo Zogu, këto akte nuk do t’i bënte me dhunë, por me vullnetin e plotë të palëve.
Rama duket se ndien me instikt se populli do ta përkrahë. Nën shprehjen e njohur se “Ky ka mund ta mbajë parmendën” ai ka provuar gjatë katër vjetëve se i shkon deri në fund ideve të tij, pa u ndalur asnjëherë, me gjithë kostot që i shkaktojnë lëvizjet që bën. Intuita gjeniale e popullit nuk gabon kurrë…
Po çfarë mund të thonë kritizerët?
Rama po bën edhe një herë marrëveshje për të shpëtuar karrigen e tij. Dhe tani për të shpëtuar edhe kundërshtarin. Këtu ndaj mendim të kundërt. Unë besoj, ndryshe nga të tjerët, se Vetting-u do të jetë i pamëshirshëm dhe mekanizmi i tij nuk gjendet as në dorë të Ramës e as në të Bashës apo Metës. Ai do të veprojë mbi të gjitha këto personazhe dhe nëse do të ketë një hap të vogël në mënyrën e të menduarit të Evropës apo Amerikës, ajo do të ketë të bëjë me radhën e lëvizjeve. Pra kush do të hyjë i pari në presën e thikës së këtij vetting-u… Rama ka bërë me marrëveshjen e fundit bast me historinë. A do t’i japë ajo të drejtë? Të rrojmë e të shohim!