Nga
Kjo koincidencë ngjan se është interpretuar në mënyrë kritike nga disa klerikë. Kështu për shembull myftiu i Shkodrës ka reaguar duke e quajtur si diskriminim që nuk është bërë as në kohën e komunizmit, etj., etj. Po ashtu, është rishfaqur në qëndrime të forta kritike dhe imami Ahmet Kalaja, i cili madje i ka lejuar vetes dhe konsiderata për llojin e marrëveshjes e cila nuk do të mbijetojë, sepse sipas tij « është martesë e brishtë ». Ndërkohë që myftiu i Tiranës, Ylli Gurra, nuk e ka quajtur problematik përkimin me ditën e zgjedhjeve, dhe thjesht ka kërkuar qetësi nga partitë gjatë fushatës elektorale.
A janë normale këto qëndrime?
Nga fakti që për koincidencën, pra zhvillimin e zgjedhjeve ditën e festës, ka dy lloj qëndrimesh, të ndryshme nga njëri-tjetri, nga dy përfaqësues zyrtarë të Komunitetit, dy myftinj posaçërisht, ti mund të kuptosh se ndonjë normë e kuranit që mund të jetë përdorur prej njërit apo tjetrit nuk ka interpretim unik: pro ose kundër zgjedhjeve. Nëse do të kishte një fjali që qartësisht do t’i ndalonte çdo aktivitet shoqëror ditën e Fitër bajramit, atëherë Gurra nuk do guxonte të thoshte diçka si ajo që tha. Dhe është normale dhe e shpjegueshme: kur është shkruar Kurani nuk ka patur zgjedhje, që si pasojë normat e tij të ketë ndonjë referencë të drejtpërdrejtë ndaluese në normat e tij.
Për pasojë, prononcimet e dy imamëve, Sytari dhe Kalaja, janë jozyrtare dhe interpretime personale. Deri këtu mund të pranojmë se dy figura fetare janë të lirë të mendojnë si të duan, të votojnë si të duan. Por me gjasë dalja e tyre në publik në shprehje që mund të konsiderohen si pro njerës apo tjetrës palë, është pak e tepruar. Çfarë i duhet një imami ta quajë martesë të brishtë një marrëveshje politike? Pse duhet të reagojë me kaq egërsi imami tjetër, duke e quajtur një diskriminim që nuk ka ndodhur as në kohën e Enver Hoxhës?
Këto dalje kaq të forta shënojnë kësisoj një frymëzim politik të vetëdijshëm, pavarësisht se asnjëri prej tyre nuk ka folur në mënyrë eksplicite, pro njerës apo tjetrës parti. Imamët janë njerëz të fjalës, të interpretimit të saj, pra të vetëdijshëm për ndikimin e fjalës së tyre. Nëse kanë thënë diçka të fortë, kundërthënëse, ata kanë qenë të vetëdijshëm se si ajo do të bëjë opinion.
Këtu mbërritëm tek forca e imamëve në vende si tonat. Në Shqipëri, por dhe në Kosovë, imamët, klerikët, përfaqësojnë një grup interesi, një grup pushteti. Fuqia e tyre lidhet me autoritetin e tyre jo thjesht moral, por dhe intelektual e pedagogjik. Në shoqëri të prapambetura, dembelësh kulturorë si tonat, hoxhallarët janë figura me autoritet që janë njëherësh dhe mësues, apo dijetarë që i mëkojnë besimtarëve shumë dijeni, shumë shprehi, shumë gjykime tek gjindja e tyre. Të rinjtë veçanërisht marrin prej teologëve të caktuar interpretime të plota dhe shteruese për shumë dukuri njerëzore, sociale, natyrore, dhe as nuk lodhen t’i interpretojnë ato apo t’i ballafaqojnë me ndonjë libër. Kjo i bën imamët figura me ndikim të jashtëzakonshëm, veçanërisht tek të rinjtë. Kur mësuesit janë të dobët, kur të rinjtë nuk shkelin në shkollë, atëherë mësimet e hoxhallarëve, në fusha joofetare, janë të vetmet dhe jo të besueshme për kokat bosh të të rinjve. Ndikim të jashtëzakonshëm kanë krijuar ata veçanërisht në Kosovë, ku cilësia e shkollimit është shumë e ulët dhe hoxhallarëve në internet i kërkohen përgjigje për pyetje nga më të çuditshmet, që duhet të ndajnë ç’është hallall dhe ç’është haram. Dhe hoxhallarët nuk ndalen qoftë dhe duke shpjeguar për daljen në plazh të grave.
Nuk dihet dhe as nuk dua të supozoj për preferenca politike të imamëve të veçantë, por sigurisht që ata ndikojnë shumë si e thamë më sipër. Parti të caktuara i afrohen atyre për të orientuar votën. E kjo nuk ndodh vetëm me imamët myslimanë, por dhe me të të tjera feve, si për shembull përfaqësuesi katolik, i cili konteston ditën e zgjedhjeve, apo dukuri të tjera.
Është krejt e qartë se organizimi i iftareve në Kosovë dhe në Shqipëri do të ofrojnë rastin kur imamët do të jenë më shpesh afër politikanëve që do të nxjerrin përfitime elektorale nga iftaret për të shpërndarë mesazhet e tyre. Nëse dhe hoxhallarët do të flasin pro njerës marrëveshje, apo ndenjjes jashtë saj, pra jo vetëm do duken, atëherë kjo do të ishte miksim interesash, fetarë me ato politikë. Kështu duhen parë dhe prononcimet e këtyre klerikëve: si afrim me pozicione politike të caktuara.
Ka dhe klerilkë të tjerë që kanë vokacion global të fesë së tyre, duke shkelur interesin kombëtar, por kjo është temë e gjatë. Klerikëve në fjalë, që kanë vokacion global, vokacion politik, u duhet thënë me qetësi: feja e shqiptarit është shqiptaria. Fe e lirë në shtet të lirë. Çdo dalje jashtë këtyre parimeve, është jokombëtare. Joligjore.
