Ditët e fundit, kryeministri Edi Rama la të kuptohej se do të ndërmerrte një sërë reformash që do të kishin në thelb thjeshtëzimin e raportit të qytetarit me shtetin. E bëri këtë njoftim nëpërmjet Facebook-ut kur shpalli fillimin e një platforme ndërvepruese me qytetarët për sektorët ku do të ndërhyhet për këtë objektiv. Po ashtu, njëri prej grupeve të punës që ai krijoi do të fokusohet pikërisht në këtë mision deri në fillim të shtatorit.
Njoftimi i një operacioni, a një reforme si kjo, është parathënëse e diçkaje të rëndësishme, që nëse kryhet me sukses, do të shënonte modernizimin e mëtejshëm të shtetit shqiptar. Ky shtet, në shërbimet publike, është përgjithësisht çnjerëzor, domethënë nuk ka në qendër njeriun. Ka burokraci kriminale që kapërcen kufijtë e ligjit, ligjet nuk synojnë ta thjeshtojnë mundimin e qytetarit, shteti është ndërhyrës arrogant, etj., etj. Kjo vlen dhe për shëndetësinë, me gjithë ndryshimet që mund të jenë bërë. Ka shumë individë që vdesin apo rrezikojnë të vdesin, sepse sistemi nuk siguron ndërhyrjen në kohë për të shpëtuar jetë njerëzore të kërcënuara nga sëmundje të rralla, që kërkojnë ndërhyrje të specializuara, etj.
Thënë këtë, megjithatë mbeten disa pikëpyetje.
A është kjo rruga e duhur për të identifikuar fushat ku duhet të ndërhyhet? Pra, komunikimi online nëpërmjet kësaj platforme?
A nuk është pak si vonë që këto fusha të identifikohen nëpërmjet kësaj platforme? Çfarë është bërë katër vjet që PS-ja ka qenë në pushtet? A nuk ka ekzistuar ky kontakt me qytetarët? Për më shumë, nëse ka ekzistuar, do duhet imagjinuar se programi qeverisës i PS-së do duhej të kishte parashikime në këto drejtime. Përndryshe duket pak e vonuar e gjitha kjo që pretendohet të bëhet në pak muaj, për të prodhuar pastaj menjëherë veprime të forta në thjeshtëzimin e jetës së qytetarëve në raport me shtetin.
Nëpërmjet një njoftimi tjetër, Rama linte të kuptonte se do vinte rregull në xhunglën e agjencive, enteve publike, të cilat, sipas tij (dhe gjatë fushatës) nuk janë racionale në objektivat e tyre, ka shumë shpërqendrim burimesh, ka shumë copëtim, etj., etj. Rama ka lënë të kuptohet gjithashtu se ndarja e pushtetit me partitë e vogla ka imponuar mbijetesën e kësaj xhungle ndaj çdo reforme centralizuese apo thjeshtëzuese dhe për këtë merrte shembull mbijetesën në formë të shkëputur të tri agjencive-Hipotekave, ALUIZNI-t dhe komisionit shtetëror të kthimit dhe kompensimit të pronave. Sipas vizionit të Ramës, këto agjenci do duhet të ishin bashkë, ose nën një ombrellë.
Pavarësisht se Rama e tha në një kontekst tjetër, problemi më i madh i bashkëjetesës me partitë e vogla në qeverisje është dobësimi i autoritetit të njëshit-kryeministrit. Pushteti shihet si tepsi me ushqim, që duhet ndarë proporcionalisht. Drejtimi me punën e shoferit, që ndërsa mban timonin, në prehër duhet të mbajë disa pasagjerë që nuk janë të kënaqur me rolin e pasagjerit, por duan herë pas here të mbajnë dhe timonin. Kësisoj ministritë, agjencitë, drejtoritë, entet publike, të drejtuara nga emisarë, përfaqësues të partive të vogla, sillen si principata, si ishuj të vegjël shtetërorë, që pak i binden kryeministrit, por kryetarit të partisë që i ka vendosur në atë rol, veçanërisht në organizimin e garave publike, punësimin, etj. Si pasojë ritmet e ndryshimeve që vijnë nga koka nuk janë kurdoherë të njëta dhe madje ka rremim kundra. Politikat në një kontekst të tillë vështirë se jetësohen në uniformitet. E gjitha kjo, në fakt, është qesharake. Pavarësisht parimeve të decentralizimit, apo decentrimit, Shqipëria është një vend i vogël që të ketë një burokraci kaq të madhe që përthyhet në disa pushtete, dhe aq më tepër në kaq shumë principata. Kjo e bën vendimmarrjen të vështirë, të dështuar që në fillim, të ngadalshme, etj. Në planin e zvogëlimit të distancës midis qytetarit dhe shtetit, krijimi i qarqeve ishte një përparim, por ka akoma shumë për të bërë.
Në fakt thjeshtëzimi i administratës vjen dhe me zvogëlimin e numrit të ministrive dhe nuk dihet nëse do të kemi një hap në këtë drejtim, hap që normalisht do duhej të ishte pjesë e programit dhe jo të bëhej publik tani. Diçka që grupi i punës do ta konstatonte në dy muaj, mund të ishte evidentuar në 4 vjet dhe të ishte objektiv programor. E zvogëlimi i numrit të ministrive, etj., do duhet parë si hap që zvogëlon dhe numrin e përgjithshëm të shërbyesve civilë. Kjo është diçka që duhet bërë, dhe jemi vonë, sa dhe shpejt. Greqisë iu desh ta përmbyllte në njëfarë forme zvogëlimin e ndjeshëm të administratës së vet publike me reformat e imponuara nga kriza e fortë ekonomike, pra vetëm disa vite më parë. Vendi fqinjë ishte i njohur në nivel BE-je dhe botërisht, për politikat klientelare në punësimin e militantëve, në arsim, shëndetësi, mbrojtje, ruajtje të rendit publik, etj., etj., dhe e gjitha kjo mori goditje vetëm pak vite më parë.
Zvogëlimi i administratës publike, i personelit dhe i numrit të ministrive, riorganizimi i enteve dhe agjencive me synim rritjen e eficiencës nuk do të thotë domosdoshmërisht që dhe këto ente të zvogëlohen. Përkundrazi, mund të shtohen dhe të tjera : zgjerimi i misionit të shtetit, rolit të tij kontrollues, ndërmjetës, rregullator si garantues i tregjeve, çmimeve, mund të sjellë krijimin e agjencive të reja, enteve të reja, etj.
Si kuptohet, objektiva kaq ambicioze, duhet supozuar se do të kenë efekt elektoral pozitiv-përmirësimi i shërbimeve publike, por dhe negativ-zvogëlimi i administratës, domethënë nxjerrjen jashtë shërbimit të mijëra njerëzve. Parë kështu, fillimi i një mandati të dytë qeverisës është koha më e mirë për t’i bërë këto reforma. Mbeten megjithatë pikëpyetje të tjera: cili model duhet zgjedhur? A garanton komunikimi me qytetarët gjetjen e modelit më të mirë? (konica.al)
